با توسعه زیرساختهای اینترنتی در کشور، امروزه شاهد افزایش سطح دسترسی افراد و قشرهای مختلف جامعه ایران به این شبکه جهانی هستیم و با توجه به واژگان و اصطلاحاتی که در دنیای مجازی در زمان اتصال به اینترنت رایج است، معمولاً ابهامات و پرسشهای بسیاری در اذهان عموم کاربران در مورد چگونگی محاسبه سرعت واقعی اینترنت و اصلاحاتی از قبیل کیلو بیت، کیلو بایت، ضریب اشتراک و تفاوت بیت و بایت به وجود میآید.
سرعت واقعی استفاده از اینترنت، سو تفاهمی بزرگ!
در آغاز رایجترین مفهومی که بیشتر کاربران درباره آن اغلب دچار اشتباه میشوند،یعنی سرعت اتصال به اینترنت و چگونگی محاسبه میزان آن توضیح داده میشود.
در بیشتر موارد برداشتی که از سرعت واقعی اینترنت توسط کاربران وجود دارد، همان سرعتی است که شرکتهای ارایه دهنده خدمات اینترنتی (ISP) با واحد کیلو بیت در ثانیه (Kbps) اقدام به نامگذاری و فروش سرویس اینترنت به مشترکین خود میکنند.
هنگامی که مشترک درخواست خود برای اشتراک یک خط اینترنت پرسرعت را به شرکت سرویس دهنده اینترنت ارایه میکند، شرکت خدمات دهنده به عنوان کاربر حقیقی یا حقوقی (کاربران خانگی یا شرکت و سازمان) بر حسب میزان و متناسب با حجم استفاده، سرویسهای متفاوتی را با سرعتهای 256، 512، 1024 و … با واحد سنجش کیلو بیت در ثانیه به ایشان پیشنهاد میکند.
توجه به این نکته ضروریست که واحد سرعت این سرویسها، کیلو بیت در ثانیه (Kilo bit per second)، است که کلمه بیت در آن با حرف b کوچک انگلیسی مشخص شده و به صورت Kbps (کیلو بیت در ثانیه) نمایش داده میشود.

در مقابل این واحد، واحد دیگری با نام کیلو بایت در ثانیه وجود دارد (Kilo Byte per Second) که کلمه بایت آن با حرف B بزرگ انگلیسی در واحد KBps (کیلو بایت در ثانیه) مشخص میشود و معمولاً در زمان دانلود و دریافت فایل از اینترنت قابل مشاهده است.
(هر Kb معادل ۱۰۲۴b و هر KB معادل ۱۰۲۴B است.)
با توجه به این که هر ۱ بایت (۱ Byte) اطلاعات از ۸ بیت (۸ Bit)تشکیل شده است، هر یک از سرعتهای ارایه شده توسط شرکتهای خدمات دهنده اینترنتی به مشترکین در زمان استفاده باید به ۸ تقسیم شود تا به سرعتی تبدیل شود که در زمان دانلود فایلها از اینترنت توسط کاربر قابل مشاهده است.
به عبارت دیگر کاربران اینترنت در دنیای مجازی اغلب سرعت اتصال خود را در نرمافزارهای مختلف (نرم افزارهای مدیریت دانلود و سنجش سرعت اینترنت) بر حسب کیلوبایت در ثانیه و به شکل KBps (کیلو بایت در ثانیه) مشاهده میکنند و این موضوع ممکن است برای ایشان این سوتفاهم را به وجود بیاورد که به عنوان مثال وقتی سرعت اینترنت 512Kbps است، چرا در طول زمان اتصال، نرم افزار مورد نظر سرعت اینترنت را به صورت 64KBps (شصت و چهار کیلو بایت در ثانیه) نمایش میدهد!؟
برای سایر سرویسهای اینترنتی نیز کافی است که عدد مربوط به سرعت سرویس با واحد Kbps (کیلو بیت در ثانیه) که شرکتهای ارایه کننده خدمات اینترنتی از آن در نام گذاری سرویسهای خود استفاده میکنند، به عدد ۸ تقسیم شود تا سرعت سرویس در واحد KBps (کیلو بایت در ثانیه) محاسبه شود و سرعت دریافتی کاربر برحسب این واحد قابل مشاهده باشد.
برای مثال: سرعتهای نمایش داده شده در زمان دریافت فایل از اینترنت برای سرویسهای 512Kbps و 1024Kbps (پانصد و دوازده و هزار و بیست و چهار کیلو بیت در ثانیه) به ترتیب 64KBps و 128KBps (شصت و چهار و یکصد و بیست و هشت کیلو بایت در ثانیه) است.
سرویس اشتراکی یا اختصاصی، مسأله این است!
نکته بسیار مهم دیگری که اکثر کاربران و مشترکین قبل و بعد از تهیه اشتراک اینترنتی نسبت به آن توجه چندانی ندارند، بحث اشتراکی و اختصاصی بودن سرویس های اینترنتی است.
به طور کلی سرویسهای اینترنتی به دو دسته اشتراکی (Shared) و اختصاصی (Dedicated) تقسیم میشوند. کاربران حقیقی و حقوقی (کاربران خانگی یا شرکتها و سازمانها) بر حسب نوع نیاز و میزان استفاده خود، میتوانند هر یک از این سرویسها را با سرعتهای متفاوت دریافت و بر اساس اشتراکی و اختصاصی بودن آن به شکل متفاوتی استفاده کنند.
با توجه به مصوبه ۱۵٢ کمیسیون سازمان تنظیم مقررات رادیویی که نهاد متولی و ناظر بر اینترنت در کشور است، کلیه شرکتهای اینترنتی موظف هستند که سرویسهای اشتراکی خود را با ضریب ۱ به ۸ و سرویسهای اختصاصی خود را با ضریب ۱ به ۱ میان کاربران به اشتراک بگذارند.
این بدان معناست که زمانی که یک مشترک خانگی سرویس اشتراکی 256Kbps از شرکت خدمات دهنده اینترنتی خود دریافت میکند، پهنای باند این سرویس با توجه به ماهیت اشتراکی بودن آن، حداکثر با ۸ کاربر دیگر به اشتراک گذاشته شده و سرعت استفاده از سرویس این مشترک در ساعات پر مصرف ممکن است تا یک هشتم سرعت اولیه سرویس کاهش یافته و به 32Kbps برسد.
البته گفتنیست که اکثر سرویس دهندههای اینترنتی با توجه به لزوم افزایش رضایت مشترکین اصل خود را بر این گذاشتهاند که سرویسهای اشتراکی را نیز همچون سرویسهای اختصاصی به مشترکین ارایه کنند.
ضریب به اشتراک گذاری سرویسهای اینترنتی اختصاصی که با توجه به هزینه متفاوت و تعداد بیشتر کاربران استفاده کننده از سرویس اغلب توسط شرکتها و سازمانها از آنها استفاده میشود، به صورت یک به یک است و این بدان معناست که سرعت و پهنای باند سرویس یاده شده تنها به یک مشترک به صورت اختصاصی تعلق میگیرد و با سایر مشترکین به اشتراک گذاشته نمیشود. به عبارت دیگر دارنده یک اشتراک 256Kbps که به صورت اختصاصی خریداری شده باشد، در طول ٢۴ ساعت شبانهروز میتواند با همان سرعت 256Kbps از سرویس اینترنت خود بهرهمند شود.
این نکته مهم، موضوعیست که اکثر کاربران اینترنت با وجود بندی که در قرارداد سرویس اینترنت به روشنی به آن اشاره کرده است، توجهی به آن ندارند. مشترکان انتظار دارند همواره در طول تمامی ساعات شبانه روز (حتی در ساعات اوج مصرف که استفاده از اینترنت به شدت افزایش یافته و حداکثر پهنای باند توسط کاربران مورد استفاده قرار میگیرد) با سرعتی مطابق با سرعت اولیه سرویس خود از اینترنت بهرهمند شوند.
با توجه به توضیحهای یاد شده در بالا این تصور، تصور دقیقی نیست و با وجود امکان بالاتر بودن سرعت سرویس از سرعت قراردادی در اکثر ساعات شبانه روز، ممکن است گاهی سرعت شما تا یک هشتم سرعت اسمی سرویستان کاهش داشته باشد. این شرط، بخشی از شرایط سرویسهای اشتراکی است.
نتیجه گیری؛ محاسبه سرعت استفاده از سرویس اینترنت :
با توجه به مواردی که درباره ضریب اشترکگذاری سرویسهای اینترنتی در کشور و همچنین تفاوت بیت و بایت در بالا توضیح داده شد، این امکان وجود دارد که کاربران درباره محاسبه سرعت سرویس خود در واحدهای یاد شده (Bit/Byte) و ضریب اشتراکگذاری سرویس دچار سو تفاهم شوند.
از این روی کاربران باید توجه داشته باشند که این دو مورد به صورت مجزا برای سرویسهای اینترنتی در نظر گرفته میشوند و نباید تنها یکی از این موارد برای محاسبه سرعت استفاده از سرویس در نظر گرفته شوند.